Διαδερμική Κυφοπλαστική

Συμπιεστικό κάταγμα με σφηνοειδή παραμόρφωση του σπονδύλου σε μία υγιή σπονδυλική στήλη μπορεί να συμβεί με την άσκηση μεγάλης δύναμης, σε κάποια κάκωση, σε πτώση από ύψος, είτε σε τροχαίο ατύχημα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που συμβαίνουν κατάγματα στη σπονδυλική στήλη χωρίς βαριά κάκωση, τα οποία εμφανίζονται σε ηλικιωμένους ασθενείς είτε σε καρκινοπαθείς με πρωτοπαθείς όγκους ή μεταστάσεις στα σώματα των σπονδύλων (εικ. 1).

Τα κατάγματα αυτά ονομάζονται παθολογικά ή αυτόματα κατάγματα. Η συνηθέστερη αιτία αυτών των καταγμάτων είναι η οστεοπόρωση. Το 25% των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση μπορεί να εμφανίσουν συμπιεστικά κατάγματα των σπονδύλων. Με την πάροδο της ηλικίας, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 40% σε γυναίκες ηλικίας 80 ετών. Η αιφνίδια εμφάνιση ενός οξέος πόνου στη μέση ή τη ράχη σε αυτές τις ηλικίες με γνωστή οστεοπόρωση θέτει αμέσως την υπόνοια ενός οστεοπορωτικού κατάγματος. Πολλές φορές, λόγω των υποκείμενων εκφυλιστικών νόσων της σπονδυλικής στήλης στις μεγάλες ηλικίες, ιδίως αν τα συμπτώματα δεν είναι έντονα, δεν γίνονται περαιτέρω εξετάσεις. Σε περιπτώσεις που ο πόνος είναι δυνατός και καθηλώνει τους ασθενείς στο κρεβάτι, αναζητείται ιατρική βοήθεια. Κατά τη διενέργεια απλής ακτινογραφίας διαπιστώνεται η παρουσία ενός ή περισσότερων καταγμάτων των σπονδύλων με σφηνοειδή παραμόρφωση. Η επόμενη εξέταση εκλογής είναι η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας, είτε της οσφυϊκής μοίρας, είτε της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, ανάλογα με την εντόπιση του πόνου. Η μαγνητική τομογραφία δίνει τη δυνατότητα διάγνωσης της αιτίας του κατάγματος, καθώς και της ηλικίας του σε περίπτωση που δεν υπάρχει σαφές ιστορικό κάκωσης (εικ. 2).

Σε μερικές περιπτώσεις, χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση με τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας ή τη διενέργεια σπινθηρογραφήματος οστών. Η κλασσική θεραπεία αυτών των καταγμάτων συνίσταται σε αναλγητική φαρμακευτική αγωγή, κλινοστατισμό και περιορισμένη κινητοποίηση με την εφαρμογή εξωτερικού νάρθηκα ακινητοποίησης της σπονδυλικής στήλης. Σε περιπτώσεις που μπορεί να αποδώσει αυτή η συντηρητική μέθοδος, το ζητούμενο είναι η όσο το δυνατόν γρηγορότερη κινητοποίηση των ηλικιωμένων ασθενών. Διότι στις περιπτώσεις που συνυπάρχουν και άλλα νοσήματα, ο περιορισμός της κινητικότητας και η ακινητοποίηση των ηλικιωμένων μπορεί να έχει βαριές συνέπειες στην υγεία των ασθενών. Η στατιστική δείχνει άλλωστε καθαρά μια επιβάρυνση 15% όσον αφορά τη θνητότητα ασθενών με οστεοπορωτικά κατάγματα σε σύγκριση με άλλους ηλικιωμένους της αντίστοιχης ηλικίας που δεν έχουν τέτοιου είδους κατάγματα. Αρκετές φορές, τα οστεοπορωτικά κατάγματα που προκαλούν σφηνοειδή παραμόρφωση του σπονδύλου μπορεί να είναι προοδευτικά κατάγματα, με συνέπεια να συνεχίζεται η παραμόρφωση του σπονδύλου και τα συμπτώματα να συνεχίζονται για εβδομάδες ή μήνες. Επίσης, λόγω της συνεχιζόμενης καθίζησης του σπονδύλου μπορεί να υπάρξει στη συνέχεια και πρόβλημα με μετατόπιση σπασμένων τεμαχίων του σώματος του σπονδύλου στο σπονδυλικό σωλήνα και να υπάρξει πλέον πίεση των νευρικών στοιχείων και πρόκληση αντίστοιχων προβλημάτων από την πίεση του μυελού ή των νεύρων που κατευθύνονται προς τα πόδια. Στις περιπτώσεις βέβαια αυτές είναι επιβεβλημένη η χειρουργική αντιμετώπιση, που μπορεί να είναι πλέον πολυπλοκότερη και να απαιτεί τη διενέργεια ανοιχτής επέμβασης απελευθέρωσης των νευρικών στοιχείων και σταθεροποίησης της σπονδυλικής στήλης με μεθόδους σπονδυλοδεσίας. Όμως, πριν οδηγηθούν οι καταστάσεις σε μια τέτοια δραματική εξέλιξη, υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπιστεί το τοπικό πρόβλημα της σπονδυλικής στήλης με χειρουργικές μεθόδους ελάχιστα επεμβατικές. Σε αυτές ανήκει μαζί με την σπονδυλοπλαστική και η κυφοπλαστική. Και οι δύο μέθοδοι βασίζονται στην έγχυση ειδικού ακρυλικού «τσιμέντου» στο σπασμένο σώμα του σπονδύλου, για τη σκλήρυνση και ενίσχυση αυτού. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την άμεση αντιμετώπιση του πόνου και τη δυνατότητα πλήρους κινητοποίησης των ασθενών που υπέστησαν το παθολογικό κάταγμα. Η κυφοπλαστική, επιπλέον, έχει και τη δυνατότητα αντιμετώπισης της παραμόρφωσης του σπονδύλου και κατ' επέκταση της παραμόρφωσης της σπονδυλικής στήλης, από αυτό προκύπτει και το όνομα κυφοπλαστική (=πλαστική της κύφωσης). Αυτό επιτυγχάνεται με την εισαγωγή είτε ειδικών μπαλονιών μέσα στο σώμα του σπονδύλου το οποίο έχει σπάσει και παραμορφωθεί, είτε ειδικών εκπτυσσόμενων κλωβών τιτανίου (εικ. 3 και εικ. 4).

Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται το ανασήκωμα της πρόσθιας επιφάνειας του σπονδύλου, το οποίο έχει καθιζάνει με το σπάσιμο του σώματος του σπονδύλου. Έτσι περιορίζεται και η γωνίωση της σπονδυλικής στήλης στο συγκεκριμένο σημείο, με αποτέλεσμα να προστατευθούν και οι γειτονικοί σπόνδυλοι από φορτίσεις σε λανθασμένη γωνία. Αυτό έχει σαν συνέπεια τον περιορισμό εμφάνισης καταγμάτων σε γειτονικούς σπονδύλους. Η μέθοδος αυτή, όταν εκτελείται από χειρουργούς που έχουν εμπειρία στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης, είναι ασφαλής και αποτελεσματική. Με τη μέθοδο της διαδερμικής κυφοπλαστικής επιτυγχάνονται οι δύο στόχοι αντιμετώπισης του πόνου και διόρθωσης της κύφωσης με τη διενέργεια μικρών τομών δέρματος (πρακτικά οπών στη ράχη του ασθενούς). Η μέθοδος μπορεί να γίνει υπό τοπική ή γενική αναισθησία. Μπορούν να αντιμετωπιστούν και οστεοπορωτικά κατάγματα ψηλά στη θωρακική μοίρα, είτε με τη βοήθεια της ακτινοσκόπησης, είτε με τη χρήση της νευροπλοήγησης (εικ. 5).

Κατά τη διενέργεια της κυφοπλαστικής, δημιουργούνται πρώτα με τη χρήση ειδικών μπαλονιών χώροι μέσα στο σπασμένο σώμα του σπονδύλου, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η ανάταξη της παραμόρφωσης του σπονδύλου (εικ. 6).

Εναλλακτική μέθοδος στη χρήση των μπαλονιών είναι οι εκπτυσσόμενοι κλωβοί τιτανίου, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν και παλαιότερα οστεοπορωτικά κατάγματα. Στη συνέχεια, προωθείται ειδικό ακρυλικό υλικό το οποίο γεμίζει αυτές τις κοιλότητες. Η μέθοδος της κυφοπλαστικής έχει περιορίσει κατά πολύ (έως μηδενίσει) τους κινδύνους της σπονδυλοπλαστικής, κατά τους οποίους υπήρχε πιθανότητα εκροής του εγχεόμενου τσιμέντου προς τα αγγεία της πνευμονικής κυκλοφορίας. Οι ασθενείς μετά τη διενέργεια της διαδερμικής κυφοπλαστικής κινητοποιούνται άμεσα και συνήθως παίρνουν εξιτήριο σε λιγότερο από 24 ώρες. Μετά τη διενέργεια της επέμβασης σε έναν (εικ. 7)

ή και σε περισσότερους σπονδύλους αν χρειαστεί (εικ. 8),

λύνεται το τοπικό πρόβλημα των καταγμάτων και οι ασθενείς μπορούν να κινητοποιηθούν πλήρως και να μην είναι καθηλωμένοι πλέον στο κρεβάτι. Με τον τρόπο αυτό γίνεται και πιο αποτελεσματική η θεραπεία - και με τη βοήθεια των φαρμάκων - της συστηματικής νόσου της οστεοπόρωσης.

Δρ. Βασίλειος Γ. Ζούντσας

Νευροχειρουργός
Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Βερολίνου