18/12/10

Σχετικά με την υπέρταση

Φυσιολογικά η πίεση πρέπει να είναι κάτω από 14 ή 140 mmHg η μεγάλη (συστολική) και κάτω από 9 ή 90 mmHg η μικρή (διαστολική). Αν σ’ ένα μήνα έχεις δέκα μετρήσεις και μόνο δύο φορές η πίεση υπερβαίνει το 140, τότε η πίεση αυτή είναι φυσιολογική. Το ίδιο σκεπτικό ισχύει για τη μικρή πίεση, τη διαστολική. Καλό είναι ο ενδιαφερόμενος, που συνήθως έχει υπέρταση, να μετράει την πίεσή του κάθε εβδομάδα μια φορά το πρωί, π.χ. 10-12 η ώρα την Κυριακή και άλλη μια την Πέμπτη το απόγευμα 5-7 η ώρα. Σ’ ένα τετράδιο κρατάει σημειώσεις με στήλες ημερομηνίας, σφυγμών και πίεσης, πρωί και απόγευμα και μετά από τέσσερις μήνες το στέλνει στο γιατρό του για να το αξιολογήσει.
Η υπέρταση είναι σπουδαίος παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου. Κάθε αύξηση της συστολικής πίεσης κατά 20 mmHg και κάθε αύξηση κατά 10 mmHg της διαστολικής συνοδεύεται από διπλάσια θνησιμότητα, λόγω εμφράγματος ή εγκεφαλικού ή άλλου επεισοδίου σε ανθρώπους ηλικίας 40-70 ετών. Η θνησιμότητα αυξάνεται απότομα μετά το 140/90 mmHg. Έτσι, αν η συστολική πίεση ανέβει από 135 στο 155, διπλασιάζεται η θνησιμότητα και στα 175/105 mmHg τετραπλασιάζεται. Επιπλέον ο καρδιαγγειακός κίνδυνος από την υπέρταση αυξάνεται πολύ αν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου. Αν λόγου χάρη κάποιος έχει μόνο υπέρταση, χωρίς άλλο παράγοντα κινδύνου, με διαστολική πίεση στα 105, την επόμενη δεκαετία έχει κίνδυνο 4,6%. Στον ίδιο άρρωστο ο κίνδυνος αυξάνεται στα 21% αν έχει και υψηλή χοληστερίνη 335, στα 32,6% αν προστεθεί σακχαρώδης διαβήτης, 45,9% αν προστεθεί και το κάπνισμα.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι η υπέρταση στη χώρα μας είναι σε ποσοστά περί τα 30% στο γενικό πληθυσμό, μικρότερα σε νέες ηλικίες και μεγάλα σε ηλικιωμένους. Άνω των 60 ετών έχουν υπέρταση πάνω από το μισό του πληθυσμού. Το άσχημο είναι ότι πολλοί δεν γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση. Εδώ είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουμε τρεις φορές το μείον 50% και μας θλίβει. Την πρώτη φορά αυτό το ποσοστό αφορά τους υπερτασικούς που δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από πίεση και το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει στο 50% των υπερτασικών ασθενών. Και πάλι από όσους γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση μόνο το 50% βρίσκονται σε θεραπεία. Τέλος, υπογραμμίζεται ότι εξ αυτών που βρίσκονται σε φαρμακευτική θεραπεία της υπέρτασης μόνο το 50% επιτυγχάνει το στόχο ελάττωσης της συστολικής κάτω από 140 και της διαστολικής κάτω από 90 mmHg. Με άλλα λόγια, αν υπολογίσουμε όλους τους υπερτασικούς, τελικά η πίεση ρυθμίζεται μόνο σε ποσοστό 12,5%.
Είναι απαραίτητο να γνωρίζεις αν πάσχεις από υπέρταση. Η αυξημένη πίεση πρέπει να βεβαιωθεί από τον γιατρό σου, ο οποίος τότε θα κάνει πλήρη κλινική εξέταση με λεπτομερή λήψη του ιστορικού, ψηλάφηση, ακρόαση. Επιπλέον θα ζητήσει αναλύσεις αίματος και ούρων, ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και υπερηχογράφημα (Triplex της καρδιάς) και πιθανόν να συμπληρώσει τις πληροφορίες του, για την κατάσταση που βρίσκονται οι αρτηρίες του οργανισμού, με βυθοσκόπηση στα μάτια, Triplex καρωτίδων και κοιλιακής αορτής και αγγείων κάτω άκρων. Έτσι, πέρα από την υπέρταση θα γνωρίσεις: α) αν έχεις κι άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστεριναιμία και β) αν υπάρχουν ήδη βλάβες - αθηρωματικές πλάκες στις αρτηρίες. Στην τελευταία περίπτωση είναι πιθανό να κάνεις και δοκιμασία κόπωσης, για έλεγχο ισχαιμίας του μυοκαρδίου.
Στην υπέρταση προσοχή στο αλάτι. Θα πρέπει να είναι ελάχιστο στο φαγητό, μέχρι 5 γραμμάρια τη μέρα, που σημαίνει ότι η προσθήκη αλατιού θα είναι μια ιδέα στο μαγείρεμα, αφού όλες οι τροφές έχουν μέσα τους αλάτι που δίνουν τη μέρα μέχρι 3 γραμμάρια. Στην παχυσαρκία θα χάσεις βάρος με πιο λίγο φαγητό, αποφυγή της αλκοόλης ή το πολύ ένα ποτηράκι, αποφυγή γλυκού, λίγα λιπαρά και περιορισμένο φαγητό το βράδυ που γίνεται αμέσως λίπος. Επιτρέπεται το λάδι της ελιάς, αλλά κι αυτό λίγο, επειδή έχει πολλές θερμίδες (1 γραμμάριο περιέχει 9 θερμίδες). Πρέπει να γυμνάζεσαι, καλύτερα γρήγορο βάδισμα μισή έως μια ώρα τη μέρα, που μειώνει και την πίεση. Θα πρέπει να έχεις τάξη στο πρόγραμμα των καθημερινών σου απασχολήσεων. Δεν καπνίζεις σεβόμενος τους άλλους. Αποφεύγεις αδιέξοδα και συγκρούσεις που ανεβάζουν την πίεση και βρίσκεις χρόνο για ξεκούραση. Εκνευρισμοί στο σπίτι θεραπεύονται συχνά με απλά μέσα: αλλαγή δωματίου, μια βόλτα στην παραλία, στην πλατεία ή το χωράφι, ψιθυρίζοντας τραγούδια που σου αρέσουν. Αν παρόλα αυτά, επιμένει η υπέρταση, τότε ο γιατρός θα δώσει φάρμακο.

ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ 24ΩΡΟΥ
Η πίεση χρειάζεται να υπάρχει στο κυκλοφορικό σύστημα για να δέχονται αίμα και να δουλεύουν ο εγκέφαλος και όλα τα όργανα του σώματος, τα χέρια και τα πόδια. Χωρίς πίεση, που την παράγει η συστολή της καρδιάς, δεν φτάνει το αίμα μέχρι τις άκρες του σώματος, ώστε να περπατάμε, να τρέχουμε, να μιλάμε και φυσικά να σκεφτόμαστε. Όταν κοιμάσαι, είναι μικρές οι ανάγκες του σώματος σε αίμα, επειδή τα περισσότερα όργανα ξεκουράζονται και ζητούν λίγο οξυγόνο και τροφή για τη ζωή. Εδώ τα εγκεφαλικά είναι πιο απαιτητικά και μπορεί εσύ να κοιμάσαι, αυτά όμως φαίνεται ότι εργάζονται και καταναλώνουν περισσότερο ενέργεια από άλλα που κοιμούνται. Πάντως η συνολική ανάγκη του σώματος σε αίμα κατά τον ύπνο είναι μειωμένη και η συστολική πίεση είναι χαμηλή, συχνά κάτω από 100 mmHg. Ο εγκέφαλος, με το σώμα ξαπλωμένο, βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την καρδιά και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη πίεση που απαιτείται τη μέρα για να ανέβει το αίμα στο κεφάλι. Την ημέρα οι δραστηριότητες όλων των οργάνων είναι σημαντικές και ιδιαίτερα του μυϊκού συστήματος, ώστε να μπορούμε να σηκωνόμαστε όρθιοι στα πόδια και να περπατάμε. Γι’ αυτό το σώμα χρειάζεται περισσότερο αίμα σε κάθε λεπτό και για να γίνει αυτό ανεβαίνει η πίεση. Μόλις ξυπνάμε η συστολική από 90 ή 100 γίνεται 110 ή 120 mmHg, συχνά και μεγαλύτερη. Φυσιολογικά, στη διάρκεια της ημέρας υπάρχουν διακυμάνσεις και η πίεση είναι χαμηλότερη όταν αναπαύεσαι στο κάθισμα διαβάζοντας ήρεμα ένα βιβλίο και μεγαλύτερη στο βάδισμα, ιδίως όταν η προσπάθεια είναι μεγάλη, για παράδειγμα γρήγορο βάδισμα σε ανηφόρα ή σε άρση βάρους. Φυσιολογικά τότε η πίεση μπορεί να φτάσει η μεγάλη 160 mmHg ή και περισσότερο.
Στο ερώτημα, ποια είναι χαμηλότερη φυσιολογική πίεση, η απάντηση είναι, εκείνη με την οποία μπορεί να σκέφτεσαι και να περπατάς καλά και κάθε τιμή κάτω από αυτήν σου φέρνει ζάλη και αδυναμία. Αν λοιπόν νιώθεις καλά με τη μεγάλη στα 110, τότε αυτό είναι καλύτερο από το 120, επειδή οι ζημιές που προκαλούνται από την πίεση στις αρτηρίες είναι μικρότερες. Αν νιώθεις καλά με τη μεγάλη πίεση στα 100, τότε αυτή η τιμή είναι καλύτερη από το 110, αφού οι αρτηρίες δουλεύουν πιο ξεκούραστα. Επομένως, δεν πρέπει να παραπονιέσαι όταν βρίσκεις την πίεσή σου 10 (100 mmHg) και είσαι καλά.
Η πίεση και ο σφυγμός κυμαίνονται σημαντικά στη διάρκεια του 24ώρου. Άλλος είναι ο αριθμός των σφυγμών κατά λεπτό στον ύπνο, άλλος κατά το ξύπνημα, που ο οργανισμός ξαφνικά «τρομάζει» για τις καθημερινές υποχρεώσεις και άλλος ο σφυγμός όταν τρέχεις στο στάδιο. Έτσι, αν παρακολουθεί κανείς συνεχώς αυτές τις διακυμάνσεις το 24ωρο, συχνά παρατηρεί ότι ο φυσιολογικός άνθρωπος μπορεί να έχει 45 ή και 40 παλμούς ανά λεπτό στις 2-4 τη νύχτα, και τη μέρα σε κάποια στιγμή με ένταση, να έχει πάνω από 120. Το ίδιο περίπου ισχύει με την πίεση. Σε μια εξέταση Holter πιέσεως, κατά την οποία η μέτρηση γίνεται αυτόματα, ανά 20 ή 30 λεπτά όλο το 24ωρο ανεξάρτητα από ασχολίες, παρατηρούμε ότι φυσιολογικά τη νύχτα μπορεί η μεγάλη (συστολική) πίεση να είναι 90 ή 100. Στη διάρκεια της ημέρας σε άλλες μετρήσεις βλέπουμε 110 ή 120, αλλά υπάρχει και μέτρηση που μπορεί να δείξει 150 ή 160, πάνω σε μια σωματική προσπάθεια ή και ψυχική ένταση.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ - ΟΙΚΙΑΚΗ ΒΟΗΘΟΣ
Αρχικά, η μέτρηση της πίεσης γινόταν μόνον από τον γιατρό. Σήμερα όμως έχει διαδοθεί και η μέτρησή της στο σπίτι. Μάλιστα για αρκετά πρόσωπα, που μπορεί να φτάνουν και το 30% του πληθυσμού, πιο καλή είναι μέτρηση στο σπίτι, επειδή στο ιατρείο η πίεση είναι πλασματικά ψηλή, λόγω συνδρόμου «λευκής μπλούζας». Ο ασθενής φοβάται, ταράζεται και αμέσως η πίεσή του ανεβαίνει. Αυτός βέβαια είναι και ο λόγος για τον οποίο, ακόμα και στο σπίτι, καλό είναι να γίνονται τρεις τουλάχιστον μετρήσεις μέσα σε 4-5 λεπτά και να υπολογίζεται η μέση τιμή των δύο τελευταίων μετρήσεων. Με το ηλεκτρονικό πιεσόμετρο μετράς την πίεσή σου, ήρεμος και καθιστός, πάντα στο μπράτσο, που στηρίζεται στο τραπέζι και βρίσκεται στο ίδιο περίπου ύψος με την καρδιά. Στο σπίτι το πιεσόμετρο καλύτερα να το χειρίζεται συγκεκριμένο πρόσωπο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα ιατρικά, το οποίο προσέχει και εφαρμόζει όσα ορίζει ο γιατρός και συμπεριφέρεται από χρόνια ως βοηθός γιατρού της οικογένειας.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΡΓΑΝΩΝ - ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Ο υπερτασικός πρέπει να εξετάζεται για πιθανές βλάβες αρτηριών και άλλων οργάνων που αποτελούν επιπλοκές της υπέρτασης. Με τους υπέρηχους (Triplex) ελέγχεται η καρδιά μήπως η υπέρταση έχει προκαλέσει υπερτροφία της αριστερής κοιλίας. Το ίδιο γίνεται και με το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), αλλά αυτό δεν έχει τόση ακρίβεια όση το Triplex. Αντίθετα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα είναι απαραίτητο για μελέτη αρρυθμίας, μήπως η υπέρταση (πέρα από την υπερτροφία) έχει προκαλέσει για παράδειγμα και κολπική μαρμαρυγή. Με το Triplex ελέγχονται οι καρωτίδες για ύπαρξη αθηρωματικής πλάκας, η αορτή για το ενδεχόμενο ανευρύσματος και οι αρτηρίες των κάτω άκρων, όταν υπάρχει υποψία περιφερικής αποφρακτικής αρτηριοπάθειας με διαλείπουσα χωλότητα.
Το έμφραγμα, η καρδιακή ανεπάρκεια και το εγκεφαλικό αυξάνονται αντίστοιχα, τρεις, έξι και επτά φορές περισσότερο σε υπερτασικούς σε σύγκριση με άτομα ίδιας ηλικίας που έχουν φυσιολογική πίεση. Σε προχωρημένη σοβαρή υπέρταση έχουμε βλάβες από τους οφθαλμούς, με αμφιβληστροειδοπάθεια και από τους νεφρούς με λευκωματουρία ή και με ουραιμία. Στην υπέρταση, κυρίως στους ηλικιωμένους, εμφανίζεται συχνότερα ανεύρυσμα της αορτής. Να σημειωθεί ότι, μέχρι την τελική εκδήλωση τέτοιας δυσάρεστης επιπλοκής, μεσολαβούν πολλά χρόνια, κατά τα οποία ο υπερτασικός είναι χωρίς συμπτώματα. Στο χρονικό αυτό διάστημα ο γιατρός με κατάλληλες εξετάσεις μπορεί να διαπιστώσει αν υπάρχουν πρώιμες βλάβες στα όργανα-στόχους της υπέρτασης, όπως η καρδιά, τα μάτια, τα νεφρά, η αορτή και οι καρωτίδες.
Η κληρονομικότητα ευθύνεται πολλές φορές για υψηλές τιμές πίεσης. Αν το σωματικό βάρος βρίσκεται στο φυσιολογικό, αν διακοπεί το κάπνισμα, περιοριστεί το αλάτι σε 5 γραμμάρια την ημέρα και προστεθεί καθημερινό βάδισμα μισής ως μιας ώρας στο ημερήσιο πρόγραμμα, τότε η πίεση έρχεται προς το φυσιολογικό.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αν με δίαιτα και άσκηση (για παράδειγμα επί τρεις έως έξι μήνες) επιμένει η υπέρταση, τότε χορηγούνται φάρμακα.
Οι κύριες ομάδες των αντιϋπερτασικών φαρμάκων είναι πέντε:
·         Οι α-ΜΕΑ ή αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ (σαρτάνες),
·         Οι ανταγωνιστές του ασβεστίου,
·         Τα διουρητικά,
·         Οι β-αναστολείς,
·         Οι αναστολείς των ιμιδαζολικών υποδοχέων, όπως η μοξονιδίνη.

Οι α-ΜΕΑ συνιστώνται κυρίως όταν η υπέρταση συνδυάζεται με καρδιακή ανεπάρκεια ή σακχαρώδη διαβήτη. Χορηγείται ένα από τα εξής φάρμακα: καπτοπρίλη-Capoten, κναλαπρίλη-Renitec, κερινδοπρίλη-Coversyl, καμιμπρίλη-Triatec, κιναλαπρίλη-Accupron κ.α. Συχνά συνδυάζονται με μικρή δόση θειαζιδικού διουρητικού.
Οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ (σαρτάνες) συνήθως χορηγούνται αντί των α-ΜΕΑ και κυρίως όταν οι α-ΜΕΑ έχουν παρενέργειες, βήχα. Στις σαρτάνες περιλαμβάνονται η λοσαρτάνη-Cozaar, βαλσαρτάνη-Diovan, εμπροσαρτάνη-Teveten, ιρβεσαρτάνη-Aprovel, Karvea, καντεσαρτάνη-Atacand, τελμισαρτάνη-Micardis, Pritor, ολμεσαρτάνη-Olmetec, Olartan κ.α.
Οι ανταγωνιστές του ασβεστίου (Ca) κυκλοφορούν σε δύο κατηγορίες:
α) Παράγωγα της διϋδροπυριδίνης, που μάλλον αυξάνουν τους σφυγμούς χωρίς να επηρεάζουν την εξάπλωση του ερεθίσματος στην καρδιά. Εδώ περιλαμβάνεται η νιφεδιπίνη (Adalat Retard, Glopir, Macorel), η αμλοδιπίνη-Norvasc, Amlotens, Amlopen, η φελοδιπίνη-Plendil, η λασιδιπίνη-Lacipil, Motens, η νιτρενδιπίνη-Baypress, η νισολδιπίνη-Syscor, η λερκανιδιπίνη-Zanidip, η ισδρανδιπίνη-Lomir κ.α. Χορηγούνται σε υπερτασικά άτομα με φυσιολογικούς ή λιγότερους σφυγμούς, ιδίως αν υπάρχει στεφανιαία νόσος, για παράδειγμα, στηθάγχη. Συχνά αυτή η ομάδα συνδυάζεται σ’ ένα χάπι με α-ΜΕΑ ή σαρτάνη για πιο αποτελεσματική θεραπεία της υπέρτασης.
β) Αν οι σφυγμοί είναι αυξημένοι και δεν υπάρχει πρόβλημα διαταραχής του ερεθίσματος, αντί για τους παραπάνω ανταγωνιστές του ασβεστίου, προτιμάται η βεραπαμίλη (Isoptin) ή διλτιαζέμη (Tildiem, Dipen), επειδή ελαττώνουν κάπως τους σφυγμούς και έχουν ισχυρή αντιϋπερτασική δράση, όπως επίσης, ένδειξη και στη στηθάγχη.
Τα διουρητικά στην υπέρταση συνήθως είναι θειαζιδικά σε μικρή δόση των 12,5-25 mg και χορηγούνται σε συνδυασμό με άλλο φάρμακο, για παράδειγμα, α-ΜΕΑ ή σαρτάνη. Σε υπερτασική κρίση προτιμώνται τα ταχείας δράσης διουρητικά, η γνωστή φουροσεμίδη-Lasix ή Frumil. Το Lasix χορηγείται σε υπερτασικούς που εμφανίζουν καρδιακή ή και νεφρική ανεπάρκεια.
Οι β-αναστολείς χορηγούνται συνήθως σε νέους με υπέρταση και αύξηση των σφυγμών. Εδώ περιλαμβάνονται η προπρανολόλη-Inderal, μετοπρολόλη-Lopresor, ατενολόλη-Tenormin, Neocardon, βισοπρολόλη-Pactens, σελιπρολόλη-Selectol, καρβεντιλόλη-Dilatrent, Carvedilen, ναδολόλη-Lobivon, πιντολόλη-Visken κ.α. Οι β-αναστολείς αποφεύγονται όταν υπάρχει σακχαρώδης διαβήτης, αναπνευστική ανεπάρκεια (ΧΑΠ), βρογχίτιδα και περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια. Προτιμώνται όταν υπάρχουν αρρυθμίες, κυρίως ταχυκαρδίες. Το μεγαλύτερο παράπονο από τους β-αναστολείς το έχουν οι άνδρες, πάνω των 50 ετών, λόγω προβλήματος στη στύση.
Τις λιγότερες παρενέργειες έχουν οι α-ΜΕΑ, οι σαρτάνες και η μοξονιδίνη, οι οποίες συνιστώνται ιδιαίτερα όταν η υπέρταση προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια () ή νεφρική ανεπάρκεια ή όταν η υπέρταση συνδυάζεται με σακχαρώδη διαβήτη, συχνά μετά την ηλικία των 60 ετών.
Τους καλοκαιρινούς μήνες, ιδίως σε μεγάλη ζέστη με τις εφιδρώσεις και την απώλεια άλατος, η υπέρταση υποχωρεί. Γι’ αυτό, συχνά ο γιατρός αναγκάζεται να ελαττώσει την ημερήσια δόση του φαρμάκου, και αν λαμβάνονται περισσότερα από ένα φάρμακα, να κόψει εντελώς το ένα από αυτά.
Μερικές φορές τα αντιϋπερτασικά φάρμακα δεν αρκούν για τη θεραπεία. Συχνά, αυτό οφείλεται σε μειωμένη ή διακεκομμένη λήψη τους από τον ασθενή, ή σε σύγχρονη χρήση ουσιών που εξουδετερώνουν ή μειώνουν τη δράση των αντιϋπερτασικών, όπως είναι τα αντικαταθλιπτικά, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα κορτιζονούχα, η καφεΐνη, η κοκαΐνη, η ερυθροποιητίνη, ορμόνες του θυρεοειδούς και βέβαια η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας άλατος.

Δεν υπάρχουν σχόλια: