Λοιμώδεις παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος

ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ

Οι ουρολοιμώξεις μπορεί να περιορίζονται μόνο στις κατώτερες ουροφόρες οδούς (κυστίτιδα, ουρηθρίτιδα) ή να περιλαμβάνουν τις ανώτερες ουροφόρες οδούς (πυελονεφρίτιδα).

Οι περισσότερες λοιμώξεις προκαλούνται από παθογόνους μικροοργανισμούς που αποικίζουν το περιφερικό άκρο της ουροφόρου οδού και μεταφέρονται προς τα πάνω, μέσω της ουρήθρας. Περιστασιακά, τα βακτήρια μπορούν να εισέρχονται με την κυκλοφορία του αίματος από εστίες έξω από το ουροποιητικό. Η επίπτωση είναι πολύ υψηλότερη στις γυναίκες, αποτελούν όμως συχνότερο αίτιο δυσουρίας στους άνδρες. Οι ουρολοιμώξεις συμβαίνουν χαρακτηριστικά σε νήπια και σε άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών.

ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ

Το ουρογεννητικό σύστημα είναι συνήθως πολύ αποτελεσματικό στο «ξέπλυμα» των περιστασιακών βακτηρίων, έτσι ώστε να προστατεύεται έναντι των λοιμώξεων. Για να μεταπέσει μια τυχαία βακτηριουρία σε εγκαταστημένη λοίμωξη θα πρέπει να υπάρχουν καθοριστικοί παράγοντες, που σχετίζονται με τον αριθμό και την τοξικότητα των μικροοργανισμών, αλλά και προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως η φλεγμονή του επιθηλίου, η επίσχεση των ούρων, η ουρολιθίαση, η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση κλπ. Το ανδρικό γεννητικό σύστημα είναι σαφώς περισσότερο προστατευμένο έναντι της εισβολής βακτηριδίων, λόγω του μήκους της ουρήθρας και της μικρότερης επαφής του έξω στομίου της ουρήθρας με το περίνεο και διότι αυτή η προστασία ενισχύεται από το όσχεο που λειτουργεί ως φυσιολογικός φραγμός στη μετακίνηση των μικροοργανισμών από το ορθό και τον πρωκτό προς τη βάλανο. Οι παράγοντες που παρεμποδίζουν τη φυσιολογική κένωση της κύστης (όπως η ΚΥΠ, η κυστεοκήλη κλπ.) αυξάνουν τον κίνδυνο να αναπτυχθεί ουρολοίμωξη.

ΠΑΘΟΓΟΝΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

Τα αρνητικά κατά Gram αερόβια βακτήρια είναι οι κύριοι μικροοργανισμοί που προκαλούν λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Σχεδόν σε 80% των λοιμώξεων ανευρίσκονται κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli) ως αιτιολογικός παράγοντας. Μικροοργανισμοί όπως τα αρνητικά κατά Gram βακτήρια Proteus (Πρωτέας), Klebsiella (Κλεμπσιέλλα), Pseudomonas (Ψευδομονάδα), Enterobacter (Εντεροβακτήριο) και Serratia (Σερράτια), καθώς και ορισμένα θετικά κατά Gram, όπως ο Staphylococcus saprophyticus, μπορούν επίσης να προκαλούν αυτές τις παθήσεις. Μεταξύ των λιγότερο συχνών παθογόνων περιλαμβάνονται πρωτόζωα (Τριχομονάδα), μύκητες (Κάντιτα, Βλαστομύκητες) και παράσιτα (Εχινόκοκκος, Σχιστόσωμα).

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΟΥΡΟΦΟΡΩΝ ΟΔΩΝ

Η πυελονεφρίτιδα είναι η βακτηριακή λοίμωξη του νεφρικού παρεγχύματος και της νεφρικής πυέλου που συμβαίνει συνήθως μέσω της ανιούσας οδού, εξαιτίας μικροοργανισμών του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος που μετακινούνται προς τα πάνω. Εμφανίζεται σπανίως σε άνδρες με φυσιολογική ουροφόρο οδό. Στενώματα ουρήθρας, η ουρολιθίαση, η ΚΥΠ ή η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση μπορεί να είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες. Στην περίπτωση που εκδηλωθεί η πυελονεφρίτιδα, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συνήθως δυσουρία ή τεινεσμό, μαζί με πυρετό, κακουχία, οσφυαλγία και άλγος στις λαγόνες, αιματουρία, πυουρία και συχνά έμετο. Η καλλιέργεια των ούρων αποκαλύπτει συνήθως τα κοινά αρνητικά κατά Gram βακτήρια, όπως το Κολοβακτηρίδιο, την Κλεμπσιέλλα και τον Πρωτέα.

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΩΤΕΡΩΝ ΟΥΡΟΦΟΡΩΝ ΟΔΩΝ

Η ουρηθρίτιδα είναι η φλεγμονή της ουρήθρας που προκαλείται συνήθως λόγω σεξουαλικής μετάδοσης. Οι πιο συνηθισμένοι αιτιολογικοί παράγοντες είναι το Chlamydia trachomatis (τα χλαμύδια), το Ureoplasma urealyticum (το ουρεόπλασμα), η Neisseria gonorrheae (η ναϊσέρια της γονόρροιας) ή η trichomonas vaginalis (η τριχομονάδα του κόλπου). Η δυσουρία είναι γενικά το μοναδικό σύμπτωμα.

Η κυστίτιδα στους άνδρες εμφανίζεται συνήθως ως επιπλοκή και με ανιόντα αποικισμό από την ουρήθρα ή τον προστάτη, ή ύστερα από την εισαγωγή οργάνων στις ουροφόρες οδούς. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της πάθησης είναι: υπερηβικός πόνος τόσο πριν όσο και μετά την ούρηση, έντονη έπειξη για ούρηση (επιτακτικότητα) και μικρός όγκος ούρων και μακροσκοπική ή μικροσκοπική αιματουρία.

ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΟΥΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Παρόλο που ο νεφρός είναι το πρώτο όργανο που προσβάλλεται σε λοίμωξη των ουροφόρων οδών από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης (Mycobacterium tuberculosis), κατά τη διάρκεια της νόσου μπορεί να προσβληθεί ολόκληρο το ουροποιητικό σύστημα και στους άνδρες να επεκταθεί στο γεννητικό σύστημα. Η φυματίωση των νεφρών είναι μια ειδική μορφή πυελονεφρίτιδας ή ειδικής διάμεσης νεφρίτιδας. Το 90% των περιπτώσεων προέρχονται από πρωτοπαθή πνευμονική εστία. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η πρωτοπαθής λοίμωξη εντοπίζεται στο πεπτικό σύστημα. Οι βάκιλοι διασπείρονται αιματογενώς και φτάνουν στη φλοιώδη μοίρα των νεφρών, από όπου στη συνέχεια διασπείρονται μέσω του διαμέσου ιστού ή των σωληναρίων στη μυελώδη μοίρα του νεφρού. Από το πυελοκαλυκικό σύστημα η λοίμωξη μπορεί να προχωρήσει προς τον ουρητήρα, τις σπερματοδόχους κύστεις, τους σπερματικούς πόρους και τις επιδιδυμίδες.

ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΙΤΙΔΑ

Τα πιο συνηθισμένα παθογόνα που προκαλούν οξεία μικροβιακή προστατίτιδα είναι αρνητικοί κατά Gram μικροοργανισμοί του εντέρου και επειδή η λοίμωξη αυτή ακολουθείται συνήθως από οξεία κυστίτιδα, τα μικρόβια αυτά μπορούν να ανιχνευτούν σε καλλιέργεια ούρων. Η οξεία προστατίτιδα χαρακτηρίζεται από υψηλό πυρετό, ρίγη, συχνουρία, απόφραξη  του ουροποιητικού ποικίλου βαθμού, νυκτουρία, πυουρία, αιματουρία (μερικές φορές σημαντική) και άλγος στην περιοχή του περινέου και οσφυαλγία (που συνοδεύεται συχνά από μυαλγία και αρθραλγία). Ο αδένας είναι διάχυτα υπεραιμικός και οιδηματώδης, καθώς και ευαίσθητος στην ψηλάφηση. Η χρόνια προστατίτιδα, η πιο συχνή αιτία ουρολοιμώξεων που υποτροπιάζουν, έχει πιο αβληχρά συμπτώματα.